КАРАНФИЛ

Во Македонија виреат разни видови на каранфили, од кои некои се заеднички за поширокиот регион или континентот, но некои се ендемски:

• галичички каранфил (Dianthus galicicae ) — на варовничка подлога во месноста Војтина на планината Галичица, југозападна Македонија.^[1]
• јабланички каранфил (Dianthus jablanicensis ) — субалпскиот појас на планината Јабланица, југозападна Македонија.^[2]
• јакупички каранфил (Dianthus jacupicensis ) — на Солунска Глава и Марина Дупка, во состав во високопланинскиот појас на планината Јакупица, централна Македонија.^[3]
• кајмакчалански каранфил (Dianthus kajmaktzalanicus ) — на планината Кајмакчалан, јужна Македонија.^[4]
• капински каранфил (Dianthus kapinaensis ) — долното течение на реката Треска, Барбарос кај Македонски Брод, кај Капина и Оча во Поречието и во с. Нова Брезница во околината на Скопје. ^[5]
• македонски каранфил (Dianthus macedonicus) — на планината Крчин, западна Македонија.^[6]
• охридски каранфил (Dianthus ohridanus ) — на планината Галичица, југозападна Македонија.^[7]
• пелистерски каранфил (Dianthus myrtinervius ) — во алпскиот и субалпскиот појас на Пелистер (Баба Планина), југозападна Македонија. Фигурира на Црвениот список на МСЗП (1997) како загрозен вид.^[8]
• прилепски каранфил (Dianthus prilepensis ) — Маркови Кули, Трескавец, Плетвар, Селечка Планина и Мариово во околината на Прилеп и с. Светораче, Кичевско.^[9]
• скопски каранфил (Dianthus skopjensis ) — во клисурата на реката Треска, меѓу Козјак и Нова Брезница.^[10]

Одгледување[уреди | уреди извор]

Каранфилот има подолга историја на одгледување и вкрстување, па затоа постојат илјадници градинарски и цвеќарски сорти со многу нијанси на бела, розова, жолта и црвена боја и огромна разновидност на облици и белези. Одгледуваните каранфили можат да се поделат на обрабени, вечноцутни, малмезонски, старински, современи и планински.^[11]

Некои видови[уреди | уреди извор]

Dianthus alpinus Dianthus amurensis — амурски каранфил Dianthus anatolicus Dianthus arenarius Dianthus armeria — тревест каранфил Dianthus balbisii Dianthus barbatus — турски каранфил Dianthus biflorus Dianthus brevicaulis Dianthus burgasensis Dianthus callizonus Dianthus campestris Dianthus capitatus Dianthus carthusianorum — картуски каранфил Dianthus caryophyllus — градинарски каранфил или само каранфил Dianthus chinensis — кинески каранфил Dianthus cruentus Dianthus deltoides — точкест каранфил Dianthus erinaceus Dianthus freynii Dianthus fruticosus Dianthus furcatus Dianthus gallicus — француски каранфил Dianthus giganteus Dianthus glacialis Dianthus gracilis Dianthus graniticus

Dianthus gratianopolitanus — духовденски каранфил Dianthus haematocalyx Dianthus japonicus — јапонски каранфил Dianthus kladovanus Dianthus knappii Dianthus lusitanus Dianthus microlepsis Dianthus moesiacus Dianthus monspessulanus — монпелиерски каранфил Dianthus myrtinervius — полегнат каранфил Dianthus nardiformis Dianthus nitidus Dianthus pavonius Dianthus petraeus Dianthus pinifolius Dianthus plumarius — перјест каранфил Dianthus pungens Dianthus repens Dianthus scardicus Dianthus seguieri Dianthus simulans Dianthus spiculifolius Dianthus squarrosus Dianthus subacaulis Dianthus superbus — влакнест каранфил Dianthus sylvestris Dianthus tenuifolius Dianthus urumoffii Dianthus zonatus Dianthus John Prichard

Поврзано[уреди | уреди извор]

• Каранфилче — несродно растение што се користи како мирудија
• Каранфилска револуција — државен преврат во Португалија (1974)
• Кирил Мицевски — проучувач на македонските ендемски каранфили

Наводи[уреди | уреди извор]

1. Следно↑ „каранфил, галичички“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
2. Следно↑ „каранфил, јабланички“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
3. Следно↑ „каранфил, јакупички“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
4. Следно↑ „каранфил, кајмакчалански“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
5. Следно↑ „каранфил, капински“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
6. Следно↑ „каранфил, македонски“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
7. Следно↑ „каранфил, охридски“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
8. Следно↑ „каранфил, пелистерски“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
9. Следно↑ „каранфил, прилепски“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
10. Следно↑ „каранфил, скопски“. Македонска енциклопедија книга : стр. . (2009). Скопје: Македонска академија на науките и уметностите.
11. Следно↑ RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. стр. 1136. ISBN 1405332964.

ЛАЛЕ

Се состои од додатни корења кои изумираат секоја година, сместени на дното од потковицовидниот долен дел од стеблото. Кај младите луковици (до првото цветање) се образуваат столони - шупливи структури на чие дно се наоѓа странична луковица. Обично 

Лисја[уреди | уреди извор]

Тие се издолжено-ланцетни, зелени или синозеленкасти, со мазни или разбранети рабови и мала восочна покривка. Нерватурата е виножитовидна. Распоредени се последователно и го опфаќаат стеблото. Најдолниот лист е најголем, додека најгорниот (т.н. флаг-лист) е најмал. Кај кауфмановото лале (T. kaufmanniana), грејговото лале (T. greigii), микелиевото лале (T. micheliana) и нивните градинарски форми, горната страна на листовите е украсена со виолетово-кафеави, пурпурни дамки или стрии, ленти, кои му даваат на растението посебен декоративен ефект. Кај возрасното цветачко растение има најчесто 2-4(5) листа кои се сместени во подолниот дел на стеблото. Кај младите растенија (до првото цветање) единствениот лист се развива при крајот на вегетативната сезона. Зачетоците на листовите се создаваат во новите луковици од возрасното растение во вегетативниот период, а растот продолжува во следната сезона.столоните 

Цвет[уреди | уреди извор]

Обично еден, но постојат и повеќецветни видови (T. praenstas, T. turkestanica) и нивни сорти на чии цветоносци има 3-5 цветови, па и повеќе. Цветот е правилен, хермафродитен, околуцветникот се состои од шест слободни ливчиња, прашници има шест со издолжени антери; плодникот е со врвен трикоморен јајчник, постои кратко столпче и триделна стигма. Цветната формула на лалето е . Цветовите на лалињата се најчесто црвени, жолти, а поретко и бели. Бојата на различните сорти на лалиња е мошне разнообразна: од чисто бела, жолта, црвена, пурпурна, виолетова и речиси црна до комбинации од две, три или неколку бои. Често основата на венечните ливчиња е обоена со друга боја, различна од основната, што го образува т.н. дно на цветот. Формата на цветот е исто така многу разнообразна: бокаловидна, чашовидна, овална, лилјановидна, божуровидна, фимбријатна, ѕвездеста итн. Цверовите се крупни, со должина до 12 cm и дијаметар од 3 до 10 cm, а целосно отворените цветови на некои видови достигнуваат и до 20 cm во дијаметар. Цветовите на лалињата се отвораат широко на сонце и се затвораат ноќе и при облачно времерастат вертикално во низа, 

Плод[уреди | уреди извор]

Многусемена кутијка со триаголна форма. Семињата се плоски, триаголни, кафеавкасто-жолти, распоредени хоризонтално во два реда во се